MNL Noordelijke Afdeling

De Koning van Groningen.
Jan Albert Sichterman (1692-1764)

Momenteel is in het Groninger Museum de tentoonstelling De Koning van Groningen. Jan Albert Sichterman (1692-1764) te zien. Lid van de MNL dr. Egge Knol, Groninger Museumconservator van de tentoonstelling en gespecialiseerd in Groninger cultuurgeschiedenis, schreef onlangs mee aan het boek dat bij de tentoonstelling hoort, getiteld Jan Albert Sichterman, 1692-1764: Een imponerende Groninger liefhebber van kunst. Hierin wordt verteld over het leven van Sichterman en zijn indrukwekkende kunstverzameling De andere schrijvers zijn dr. Christiaan J.A. Jörg en Denise A. Campbell, MA. Het boek telt 184 bladzijden en is voor €39,- verkrijgbaar in de Groninger Museumwinkel, via de boekhandel en via internet (ISBN: 9789071691737).

Jan Albert Sichterman was voorbestemd voor een militaire carrière, maar moest in 1716 vluchten als gevolg van een duel met dodelijke afloop. Hij trad in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), waar hij in de Nederlandse vesting Bengalen zijn echtgenote leerde kennen. In 1745 keerden ze terug naar Groningen en betrokken een royaal huis aan de Ossenmarkt. Het huis werd gevuld met kunst: van uitheemse meubelen en kunstschatten tot schilderijen in gouden lijsten en porselein – veelal met het eigen familiewapen erop. Sichtermans collectie imponeerde iedere bezoeker.

De kunstverzameling van Jan Albert Sichterman werd na zijn dood geveild en viel uit elkaar, maar het Groninger Museum is erin geslaagd een groot aantal prachtige stukken weer bijeen te brengen. De tentoonstelling is erg gevarieerd: het bevat een unieke verzameling Aziatische keramiek, prachtige portretten geschilderd door onder anderen Philip van Dijk en Cornelis Troost, onwaarschijnlijk fijn knipwerk van Koster, meubelen, zilver, sits, en natuurlijk herinneringen aan Clara de neushoorn: Sichtermans huisdier in Bengalen. De tentoonstelling is te bezichtigen tot 1 maart 2015.

De elfde sociëteitsbijeenkomst van de Noordelijke Afdeling verliep uiterst geanimeerd. De bijeenkomst vond plaats in de Heerenkamer van Hotel De Jonge in het historische centrum van Assen en werd bijgewoond door twintig leden – een bevredigend aantal, al mag een volgende keer weer op een grotere opkomst worden gehoopt, vooral van jongeren en nieuwe leden. Dat het programma zo geslaagd was, viel in eerste instantie natuurlijk toe te schrijven aan de vier voortreffelijke sprekers en spreeksters en hun voordrachten. Maar de opstelling in een carré van tafels en stoelen droeg daar ook aan bij: die inspireerde tot een levendige en onderhoudende gedachtewisseling.

Schrijver en dichter Gerard Nijenhuis, die het initiatief had genomen om ditmaal in Assen bijeen te komen, beet het spits af. Na een persoonlijke introductie las hij tweetalig poëzie van Drentse dichters en dichteressen voor, eerst in het Nederlands en dan in het Drents, daarmee ook de ontwikkeling in de Drentse dichtkunst schetsend. Terecht sloot hij af met een gedicht van eigen hand, Vader. Gerard Nijenhuis toonde zich een begenadigd dichter én voordrachtskunstenaar.

Vervolgens was de beurt aan Dieneke Hempenius-van  Dijk, die samen met haar man Bertus Hempenius in de afgelopen jaren een omvangrijk onderzoek heeft gedaan, uitmondend in de Bibliografie van hoogleraren in de rechten aan de universiteiten van Groningen en Harderwijk tot 1811, vorig jaar verschenen. Terwijl het kloeke werk rond de tafel van hand tot hand ging, moest Dieneke Hempenius bekennen – op een innemende wijze – dat er onder al die hoogleraren geen Drent te vinden was, waarna ze een doorwrocht en amusant betoog hield over de voorbereiding en de opzet van het werk, gelardeerd met anekdotes over het veldwerk, dat wil zeggen: bezoeken aan bibliotheken in Göttingen, Norfolk en elders. Een verrassende lezing, met een mooie balans tussen inhoud en plezier.

Het programma werd afgesloten met een dubbeloptreden van het schrijversechtpaar Marga Kool en Jan Veenstra. Om beurten en afwisselend in het Nederlands en het Drents lazen ze verhalen voor, over het schrijven en schrijverservaringen, over het zand en het veen en hun plaatsen van oorsprong, en de verschillen daartussen, om af te ronden met een column zoals ze die wekelijks voor het Dagblad van het Noorden maken. Die ging over het moderne leven: de ménage à trois van een schrijver, een schrijfster en haar iPad. Het werd een hoogst vermakelijk, bij vlagen hilarisch halfuur.

De elfde sociëteitsbijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke lunch in het restaurant van Hotel De Jonge. Op eigen gelegenheid bezochten verschillende leden na afloop daarvan nog het Drents Museum.

verslag: Anton Brand, voorzitter Noordelijke Afdeling

Het Groningse, literaire festival Het Grote Gebeuren dat op zaterdagavond 1 november zal plaatsvinden in de Centrale Bibliotheek Groningen heeft de schrijvers Adriaan van Dis en Ilja Leonard Pfeijffer bereid gevonden om op het festival op te treden. Pfeijffer won met La Superba dit jaar de Libris Literatuurprijs en kreeg onlangs de opdracht het poeziegeschenk van volgend jaar te schrijven. Adriaan van Dis werd bij een groot publiek bekend als presentator van een ongeëvenaard boekenprogramma en door zijn romans. Vlak voor Het Grote Gebeuren verschijnt Ik kom terug, een roman die gaat over een bijna honderdjarige moeder en een familiegeschiedenis die van leugens aan elkaar hangt.

Daarnaast maken veel meer schrijvers hun opwachting: een flinke handvol debutanten en gelauwerde auteurs als Thomas Heerma van Voss, Renske de Greef en Peter Middendorp. Er zijn verder optredens van de Belgische dichter/cabaretier Maud Vanhauwaert, van vertaler en dichter Erik Bindervoet, van classicus en dichter en vertaler Piet Gerbrandy, er zijn gesprekken over vertalen, over debuteren en een talkshow over de Stand van de Letteren. Voor de muzikale afsluiting zorgt Jan Rot. Ook de Zeeuwse troubadour Broeder Dieleman verzorgt een optreden.

Kaartjes voor het festival zijn te koop in de Bibliotheek Groningen, bij boekhandel Van der Velde in de Guldenstraat en via de website, waar ook meer informatie te vinden is.

Literair festival Het Grote Gebeuren

Zaterdag 1 november
20.00 – 24.00 uur
Bibliotheek Groningen
Oude Boteringestraat 18
Entree: voorverkoop € 15,-
studenten €12,50

Onder redactie van MdNL lid Mineke van Essen verscheen in september:

Over Professoren. Een halve eeuw psychologie, pedagogiek en sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. (red. Hilda Amsing & Mineke van Essen). Assen: Koninklijke Van Gorcum, 248 pagina’s, geïllustreerd, hard cover, ISBN 9789023249948, winkelprijs € 39.95.

Het boek laat in toegankelijke taal en met veel illustraties zien hoe een jonge sociale faculteit tot bloei kwam tegen achtergrond van de roemruchte jaren zestig en zeventig en hoe zij zich verder ontwikkelde.  Er komen spraakmakende hoogleraren voorbij, uit een meer of minder ver verleden. Bijvoorbeeld de socioloog Bouman, die  met zijn historisch sociologische bestsellers de Geert Mak van de 20^ste eeuw werd; of zijn iets jongere collega Gadourek, die al onderzoek deed naar rookverslaving toen bijna niemand zich daar nog  druk over maakte. De psycholoog Snijders, wiens samen met zijn vrouw ontworpen SON intelligentietest nog steeds gebruikt wordt; zijn vakgenoot Hofstee die internationaal furore maakte met zijn Big Five model voor persoonlijkheidseigenschappen. Bij de pedagogen lezen we over de onderwijskundige Van Gelder die zich hard maakte voor de middenschool en de orthopedagoge Bladergroen bij wie ouders van kinderen met leerproblemen uit heel Nederland hulp zochten. Er komen kwesties aan de orde die veel stof deden opwaaien, zoals de turbulentie binnen de sociologie, waarin de nu onvergetelijke Pim Fortuyn een rol speelde;  de vroege democratiseringsacties van studenten psychologie, die tijdelijk alle heilige huisjes omverhaalden; of de moeizame poging om in Friesland een geïntegreerde hogeschool van de grond te krijgen voor academisch èn HBO-onderwijs, een initiatief waarmee de faculteit zijn tijd ver vooruit was. Een in menselijke maat gegoten verhaal over de geschiedenis van de Groninger gedrags- en maatschappijwetenschappen tussen 1964 en vandaag.

De najaarsbijeenkomst van de Noordelijke Afdeling van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde vindt plaats op zondag 26 oktober aanstaande in Hotel De Jonge, Brinkstraat 85, te Assen (0592-312023). Op veler verzoek komt onze Noordelijke Afdeling in Drenthe bijeen, en het programma zal dan ook in het teken staan van Drentse cultuur en literatuur. Ook is er weer volop gelegenheid om elkaar te ontmoeten en samen te lunchen.

Het programma ziet er als volgt uit:

11.00 uur Ontvangst in een zaal van Hotel de Jonge: koffie, thee en een versnapering

11.30 uur Welkom door Anton Brand, voorzitter van de Noordelijke Afdeling, en inleidingen en optredens door:

– Gerard Nijenhuis

– Dieneke Hempenius

– Marga Kool en Jan Veenstra

13.00 uur Lunch (facultatief, op eigen kosten)

14.00 uur Einde van het programma

Na het programma is het mogelijk om op eigen gelegenheid naar het Drents Museum te gaan. Daar is onder andere de tentoonstelling “Hier kom ik weg”, samengesteld door Daniël Lohues, te zien – natuurlijk over Drenthe.

Gerard Nijenhuis was betrokken bij de oprichting van de Drentse Schrieverskring en het Drentse literair tijdschrift Oeze Volk. Hij schrijft in het Nederlands en het Drents. In juni 2008 werd hij de eerste gemeentedichter van Borger. Zijn werk is onder meer onderscheiden met de Culturele Prijs van Drenthe (1987) en de Erespeld van het Huus van de Taol (2012). Hij spreekt over de Drentse cultuur en letteren.

Dieneke Hempenius-van Dijk doceerde Oudfries Recht aan de Rijksuniversiteit Groningen en heeft veel publicaties over Friese en Groningse rechtshistorische onderwerpen op haar naam staan. Na haar pensionering ging ze, samen met echtgenoot Bertus Hempenius, door met het onderzoek, en de bijbehorende bibliotheekreizen, dat leidde tot een bibliografie van de hoogleraren in de rechten te Groningen en Harderwijk. Zij vertelt over die bibliografie, met de nadruk op juristen die een relatie met Drenthe hebben.

Marga Kool en Jan Veenstra schrijven samen wekelijks een column in het Dagblad van het Noorden. Marga Kool is bekend als schrijfster, dichteres en politica van D66. Zij publiceert zowel in het Drents als het Nederlands. Haar echtgenoot, Jan Veenstra, schrijft eveneens in beide talen – romans, verhalen, toneelstukken en liedjes. Zijn laatst verschenen roman is Here weg (2012). Marga Kool en Jan Veenstra verzorgen een gezamenlijk optreden.

Bijna dertig leden leden bezochten op dinsdag 18 maart Sociëteit De Sleutel in Groningen voor de tiende sociëteitsavond van onze Noordelijke afdeling – wederom georganiseerd als een voorjaarsbuffet afgewisseld met sprekers.

Voorzitter Anton Brand heette iedereen welkom. Hij bedankte de kascommissie – bestaande uit Douwe van der Bijl en Egge Knol – en natuurlijk penningmeester Wim Hilberdink, aan wie voor het boekjaar 2012 décharge werd verleend. Vervolgens  introduceerde hij de sprekers. Helaas moest Simone Mooij om gezondheidsredenen verstek laten gaan – we hopen dat zij haar inleiding over haar vertaling van Philostratus’ biografie van Apollonius van Tyana tijdens de najaarsbijeenkomst kan houden. Het bestuur is van plan dan weer een bijeenkomst ‘op locatie’ te organiseren.

Tsafi van Uitert-Levy, Marjoleine de Vos en Ronald Ohlsen voerden achtereenvolgens het woord en boden de aanwezigen een onderhoudend en gevarieerd programma.

Tsafi van Uitert lichtte onder meer het verschil tussen bilinguaal en translinguaal uit, vertelde hoe zij het ervaart om in twee talen te schrijven – het Hebreeuws en het Nederlands – en hoe moeilijk het voor haar was haar moedertaal los te laten. Ze besloot haar betoog met het voorlezen van enkele eigen in het Nederlands geschreven gedichten.

Ook Marjoleine de Vos droeg poëzie voor, uit haar bundels ‘Zeehond graag’ (2000), ‘Kat van sneeuw’ (2003), ‘Het waait’ (2008) en ‘Uitzicht genoeg’ (2013). In haar causerie nam ze haar gehoor mee naar het oude Griekenland en diverse karakters uit de Griekse mythologie.

Ronald Ohlsen, aan wie onlangs het Belcampo-stipendium van de provincie Groningen werd toegekend, vertelde hoe hij ertoe was gekomen een roman te schrijven over de uitwassen van de misdaadjournalistiek op de Nederlandse tv. Vervolgens las hij het openingsfragment van ‘Het geheugen van Herman Blauw’ (2013) voor.

Het naar ieders tevredenheid verlopen programma werd vervolgd door een informele nazit.

Op dinsdag 18 maart a.s. komen wij bijeen in de bovenzaal van Sociëteit De Sleutel, Noorderhaven Z.Z. 72 te Groningen. Het programma ziet er als volgt uit:

Vanaf 17.30 uur bent u welkom in De Sleutel. Het programma begint om 18.15 uur met een openingswoord van de voorzitter, Anton Brand, en een voordracht van Tsafi van Uitert-Levy. Zij werd geboren in Israël. Aan de universiteit van Tel Aviv behaalde zij een bachelordiploma in psychologie en filosofie. Sinds 1976 woont zij in Groningen, waar zij een masterdiploma in klinische psychologie heeft behaald. Zij is werkzaam als psychotherapeute en als schrijver en dichter. Aanvankelijk schreef zij in haar moedertaal, het Hebreeuws, maar vanaf 1997 publiceerde zij ook proza en poëzie in haar tweede taal, het Nederlands. Aan de hand van haar eigen werk en ervaringen zal zij spreken over bilinguaal schrijven, dat wil zeggen: schrijven in een taal die niet de moedertaal is.

Aansluitend worden een voorgerecht en een drankje geserveerd. De bovenzaal van De Sleutel is uitstekend geschikt voor de combinatie van gedachtenwisseling en buffet. De catering wordt verzorgd door Ineke de Boer, eigenaar van De Sleutel en de drijvende kracht achter s’Amuse.

Na de eerste gang houdt Simone Mooij-Valk een inleiding over een andere vorm van tweetaligheid: vertalen. Zij publiceerde eerder vertalingen van werk van onder meer Marcus Aurelius, Artemidorus van Daldis en Flavius Arrianus, en in november jl. verscheen Philostratus’ ‘Het leven van Apollonius van Tyana’. Apollonius was een tijdgenoot van Jezus, hun beider levens vertonen opvallende overeenkomsten, maar er zijn ook grote verschillen. Philostratus’ biografie, nu voor het eerst in het Nederlands vertaald, is een bonte verzameling reisbeschrijvingen, verhalen over exotische dieren, de zeden van vreemde volken en gesprekken met koningen en keizers. Door de vele literaire, mythologische en historische toespelingen heeft het boek de eeuwen overleefd.

Na de inleiding van Simone Mooij is het tijd voor het hoofdgerecht.

Daarna is het woord aan Marjoleine de Vos, die zal voorlezen uit haar eigen werk. Marjoleine de Vos is redacteur kunst bij NRC Handelsblad. Zij schrijft over literatuur en koken, en heeft een column op de opiniepagina. Een selectie uit deze columns werd gebundeld in ‘Nu en altijd: bespiegelingen’ (2000) en ‘Het is zo vandaag als altijd’ (2011). Als dichteres debuteerde ze in 2000 met de bundel ‘Zeehond graag’. Daarna verschenen ‘Kat van sneeuw’ (2003), ‘Het waait’ (2008) en ‘Uitzicht genoeg’ (2013). Voor de laatste bundel kreeg Marjoleine de Vos onlangs een nominatie voor de Ida Gerhardt Poëzieprijs van de gemeente Zutphen. In 2013 was zij gastdichter aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Na de voordracht van Marjoleine de Vos is het tijd voor een nagerecht, met koffie of thee. Dan wordt ook de laatste gast van deze avond geïntroduceerd: schrijver en dichter Ronald Ohlsen, die zal spreken over zijn laatste roman, ‘Het geheugen van Herman Blauw’, en daaruit zal voorlezen. Ronald Ohlsen debuteerde in 1996 met de roman ‘De godvergeten middenstand’. In 2000 verscheen ‘Gedoodverfde engelen’. Daarnaast schreef hij toneel en poëzie, onder meer gebundeld in ‘Lente in Sydney’ (2007). In 2005 werd hij voor twee jaar benoemd tot stadsdichter van Groningen. Ronald Ohlsen doceert aan de Rijksuniversiteit Groningen onder andere over Nederlands als tweede taal. In ‘Het geheugen van Herman Blauw’ gaat het over de uitwassen van de misdaadjournalistiek op de Nederlandse tv.

Eindtijd van het programma is 22.00 uur.

Voor het voorjaarsbuffet moeten wij u een bescheiden financiële bijdrage vragen: € 25,- per persoon. Die bijdrage kan op de avond zelf contant worden voldaan.

Van Tsafi van Uitert, die publiceert onder de naam Tsafrira Levy, verschijnt een nieuwe dichtbundel. Jonge groenling, oude eend zal op zaterdag 25 januari, om 16:00 uur, worden gepresenteerd bij Philip Elchers, Oude Boteringestraat 41 in Groningen.

Tevens wordt daar een kleine tentoonstelling geopend van het werk van de in Nederland woonachtige kunstenaar Asaph Ben Menahem.

Hans Mooij, emeritus hoogleraar algemene literatuurwetenschap, zal spreken over Tsafi’s gedichten en Flip Ekkers zal Asaph Ben Menahem interviewen over zijn werk.

In het kader van de Poëzieweek zal Tsafi van Uitert een week later, op zaterdag 1 februari, vanaf 15:00 uur twee keer twintig minuten  uit eigen werk voorlezen bij boekwinkel Polare, Guldenstraat 20 in Groningen.

Op zondag 17 november vindt de najaarsbijeenkomst van de Noordelijke Afdeling plaats in het nieuwe Fries Museum te Leeuwarden, met ondermeer een rondleiding door directeur Saskia Bak.

De reeds verzonden uitnodiging is ook hier te lezen.

Voor meer informatie over Die sterke vijand. De pijn van het lijden, zie de sites van Uitgeverij Brandaan en ArtWay.